|
|
 |
| Artykuły > Irlandia - informacje turystyczne i aspekty prawne > Historia Irlandii |
|
Historia:
VI tysiąclecie p.n.e. - najwcześniejsze ślady ludzkiej bytności, pierwsi mieszkańcy szmaragdowej wyspy budują megalityczne budowle takie jak Newgrange (podobno najstarsza znana budowla w Europie) i Loughcrew.
500-200 p.n.e. - najprawdopodobniej wtedy na wyspę dotarli Celtowie.
430-490 - prawdopodobnie w tych latach na wyspie działał św. Patryk, któremu przypisuje się chrystianizację Irlandii.
ok. 700 - Irlandia była podzielona na 150 tzw. małych królestw, całą wyspą rządzili ze wzgórza Tara arcykrólowie, którym formalnie podlegali królowie prowincji, regionów i małych królestw.
795- początek wikińskich najazdów na Irlandię;
ok. 800 - prawdopodobna data ukończenia Book of Kells, jednego z najpiękniejszych manuskryptów;
841 - Wikingowie założyli Dublin.
1014 - bitwa pod Clontarf, w której arcykról Brian Boru zwyciężył Wikingów; kres wikińskiej dominacji.
1153 - król Anglii Henryk II Plantagenet uzyskał zgodę papieża Adriana (był Anglikiem) na najazd na Irlandię.
1169 - w Irlandii wylądowali za zgodą Henryka II Anglonormanowie poproszeni przez jednego z lokalnych królów o pomoc.
1171 - Henryk II przybył z armią do Irlandii, która uznała jego zwierzchnictwo; w ciągu stu lat Anglonormanowie podbili znaczną część wyspy.
1271 - początek celtyckiej odnowy (gaelic recovery) podczas której Irlandczycy odzyskali znaczną część utraconych ziem.
1315 - na zaproszenie niektórych irlandzkich władców na wyspę przybył ze Szkocji wraz z wojskiem Edward Bruce; koronowany królem Irlandii próbował w krwawej kampanii podbić wyspę; zginął w 1317 roku.
ok.1430 - król Anglii sprawował władzę tylko nad Dublinem i okolicami (tzw. Pale - Palisada).
koniec XV wieku - Tudorzy rozpoczęli powolny podbój Irlandii.
1541 - większość irlandzkich wielmoży uznała Henryka VIII królem Irlandii; nie uznali go jednak głową Kościoła i pozostali przy katolicyzmie.
1580 - rebelia irlandzkich katolików;
1593 - 1603 - wojna dziesięcioletnia, której kulminacyjnym punktem była bitwa pod Kinsale; irlandzcy arystokraci ponieśli klęskę i w 1607 roku opuścili wyspę.
1605 - początek kolonizacji Ulsteru przez prezbiterian ze Szkocji; podporządkowanie prawne ludności Irlandii królowi Anglii i zniesienie celtyckich praw;
1641 - wybuch rebelii w Irlandii; rok poźniej w Anglii wybuchła wojna domowa, co pozwoliło wyspie uzyskać pewną niezależność.
1649 - Oliver Cromwell przybył do Irlandii na czele swojej armii; masakra w Drogheda; trzyletnia bezlitosna kampania przywraca angielską władzę na wyspie.
1662 - parlament w Londynie uchwalił zbiór ustaw zwany kodeksem Clarendona, który był skierowany przeciwko innowiercom (nieanglikanom); regulacje kodeksu pogorszyły sytuację katolików.
11 lipca (1 lipca) 1690 - bitwa nad rzeką Boyne, w której wojska protestanckiego króla Anglii Wilhelma Orańskiego pokonały katolicką armię obalonego króla Jakuba II. Północnoirlandzcy protestanci do teraz świętują w rocznicę zwycięstwa (a dokładniej dzień po rocznicy, tj. 12 lipca).
1691 - ludność katolicka została pozbawiona wszelkich praw cywilnych i ekonomicznych (m.in.: posiadania drogich koni, noszenia broni, uczenia w szkołach).
1791 - powstało Towarzystwo Zjednoczonych Irlandczyków (Society of United Irishmen), którego głównym ideologiem był Wolfe Tone. Celem stowarzyszenia była walka o emancypację katolików irlandzkich, równe prawa wyborcze, oderwanie Irlandii od Wielkiej Brytanii i utworzenie republiki.
1798 - nieudane powstanie przeciwko brytyjskiej władzy
1 stycznia 1801 - wcielenie Królestwa Irlandii do Królestwa Wielkiej Brytanii; powstało Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.
1803 - kolejne nieudane powstanie;
1829 - uchwalenie aktu o równouprawnieniu katolików - efekt działalności Daniela O'Connela;
1842 - utworzenie Młodej Irlandii;
1846 - początek klęski głodu;
1848 - nieudane powstanie Młodej Irlandii, tzw. Bitwa na grządce kapusty w ogrodzie wdowy McCormack;
1849 - koniec klęski głodu, ale jeszcze przed dwa lata ludzie umierali wycieńczeni głodem i chorobami; łącznie zmarło 1,5 miliona ludzi.
1858 - w Nowym Jorku powstało Towarzystwo Feniańskie, będące przykrywką dla Irlandzkiego Bractwa Rewolucyjnego (IRB).
1867 - nieudane powstanie zorganizowane przez fenian;
1870 - Izaak Butt zainicjował ruch Home Rule - autonomii dla Irlandii; przez 20 lat trwały starania o uchwalenie Home Rule w brytyjskim parlamencie; przez większość tego czasu kierował nimi Charles Stewart Parnell.
1893 - powstała Liga Gaelicka mająca na celu "deanglizację irlandzkiego narodu".
1900 - powstała Zjednoczona Partia Irlandzka, na czele której stanął John Edward Redmond; walka o uchwalenie Home Rule zaczęła się od nowa.
1905 - Artur Griffith, członek Ligi Gaelickiej, założył organizację Sinn Féin (My Sami); szybko kontrolę nad nią przejęli członkowie IRB.
1912 - ustawa o Home Rule była coraz bliżej uchwalenia, protestanci z Ulsteru utworzyli oddziały o nazwie Ochotnicy Ulsterscy, katolicy powołali Irlandzkich Ochotników, a James Conolly utworzył socjalistyczną Armię Obywatelską.
1914 - wybuch I wojny światowej; tysiące irlandzkich ochotników wstąpiły do brytyjskiej armii (w Irlandii nie ma poboru do wojska), co popierało dowództwo Irlandzkich Ochotników.
23 kwietnia 1916 - powstanie wielkanocne, Pádraic Pearse (Patrick Pearse) proklamował Irlandię niepodległą republiką; dwa tysiące powstańców (republikanie z Irlandzkich Ochotników i członkowie Armii Obywatelskiej) stawiło czoła brytyjskiej armii; większość mieszkańców Irlandii nie poparła powstania; po 6 dniach powstanie upadło; Brytyjczycy wykonali wyroki śmierci na 16 przywódcach powstania (m.in. na Pádraicu Pearsie i Jamesie Conollym); społeczeństwo Irlandii zaczęło popierać powstańców i ich idee; zaczęły się masowe aresztowania; Michael Collins (jeden z powstańców) przekształcił Irlandzkich Ochotników w Irlandzką Armię Republikańską (IRA).
1918 - powstał nielegalny (z punktu widzenia Brytyjczyków) rząd irlandzki z Eamonem de Valerą na czele (też jeden z powstańców).
lato 1919 - początek wojny o niepodległość; IRA prowadziła wojnę partyzancką, a Brytyjczycy odpowiedzieli terrorem.
lipiec 1921 - Michael Collins i Arthur Griffith podpisali traktat; powstała złożona z 26 hrabstw Irlandia (Wolne Państwo Irlandzkie), mająca status brytyjskiego dominium (królowa brytyjska głową państwa), los 6 hrabstw północnych (Irlandia Północna) miał być rozstrzygnięty w przyszłości.
kwiecień 1922 - wybuch wojny domowej między nieuznającą traktatu częścią IRA, a wojskami Wolnego Państwa Irlandzkiego (czyli tą częścią IRA, która traktat uznała).
maj 1923 - IRA antytraktatowa uznała swoją porażkę; w wojnie domowej zginęło około tysiąca ludzi, w tym Michael Collins; Artur Griffith zmarł w jej trakcie na zawał.
1949 - Irlandia oficjalnie przekształciła się w republikę.
1959 - Eamon de Valera został prezydentem Irlandii. Funkcję tę sprawował do 1973 roku.
1973 - Irlandia stała się członkiem EWG.
2002 - Irlandia przyjmuje euro za walutę
|
|
komentarz[0] |  |
|
|
|
|
Home
Forum
Classifieds
Gallery
Chat Room
Articles
Download
Recommend
Advertise
About Us
Contact
