Co to jest przestępstwo niealimentacji?

Przestępstwo niealimentacji jest określone w art. 209 kodeksu karnego. Stosowny przepis brzmi: §1.Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby iprzez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.§2.Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu udzielającego odpowiedniego świadczenia rodzinnego albo zaliczki alimentacyjnej.§3.Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenie rodzinne albo zaliczkę alimentacyjną, ściganie odbywa się z urzędu.

Wynika stąd, że do przestępstwa dochodzi wówczas, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1. dana osoba jest zobowiązana do alimentacji, na mocy ustawy (a więc np. rodzic w stosunku do dziecka) lub orzeczenia sądowego (może być to więc np. dziadek dziecka, który na mocy sądu ma obowiązek płacić alimenty, ale może być to np. ojciec, który mimo, iż z mocy ustawy ma obowiązek alimentacyjny w stosunku do dziecka, to dodatkowo zostały zasądzone alimenty na mocy wyroku sądu i nie wywiązuje się z nich).

2. osoba ta uchyla się od obowiązku, a więc nie płaci alimentów, albo robi to w niewystarczającej wysokości; ważne, że osoba ta nie wykonuje obowiązku w złej wierze, tzn. Posiadając środki finansowe, nie pokrywa kosztów alimentów;

3. osoba zobowiązana do alimentacji uchyla się od swojego obowiązku w sposób uporczywy- w orzecznictwie Sądu Najwyższego mowa o co najmniej 3 miesiącach nie płacenia alimentów;

4. osoba, który jest uprawniona do alimentów jest narażona na to, że nie będzie mogła zaspokoićswoich podstawowych potrzeb życiowych w wyniku tego, że osoba zobowiązana ( a więc np. ojciec małoletniego dziecka) uporczywie uchyla się od płacenia na nią. Podstawowe potrzeby obejmują środki potrzebne do przeżycia, a więc jedzenie, czynsz, podstawowe ubranie, leki.

Dopiero, gdy wszystkie powyższe przesłanki są spełnione można mówić o wystarczających przyczynach do złożenia wniosku o ściganie przestępstwa.

W jaki sposób i kto może wszcząć postępowanie?

Przestępstwo to ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego, na wniosek organu wypłacającego świadczenia rodzinne, organu pomocy społecznej, w wyjątkowych przypadkach z urzędu. Oznacza to, że ściganie tego przestępstwa nastąpi dopiero na wniosek którejś z ww. osób lub instytucji, a nie automatycznie po powzięciu informacji przez organy ścigania. Z urzędu, czyli bez wniosku osoby uprawnionej czy organu gminy, jest ścigane wtedy, gdy na skutek tego, że dana osoba zobowiązana nie wypełnia swoich obowiązków, odpowiedni organ (gmina) wypłaca osobie uprawnionej zaliczkę alimentacyjną lub świadczenia pieniężne.

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może więc złożyć osoba uprawniona do alimentów ( w przypadku, gdy uprawnione jest dziecko- jego przedstawiciel ustawowy- np. rodzic). Zawiadomienie takie może być złożone ustnie albo pisemnie na Policji lub w prokuraturze. W zawiadomieniu należy wskazać na okoliczności, które uprawdopodabniają, że przestępstwo zostało popełnione, a więc: podstawę zobowiązania alimentacyjnego ( np. wyrok sądu), pokazanie, od jakiego czasu dana osoba nie płaci należności, że ma to charakter uporczywy, a także wykazanie, że na skutek nie płacenia alimentów, osoba do nich zobowiązana nie może pokryć swoich podstawowych potrzeb.

Należy pamiętać, że samo złożenie skazanie osoby zobowiązanej do alimentacji na podstawie powyższych przepisów nie powoduje automatycznie tego, że osoba ta zacznie płacić alimenty.